ÇOCUĞUM ATEŞLENDİ, NE YAPMALIYIM?

ATEŞİ TANIMLAYALIM:

Ateş, mikrop veya aşı gibi belli bir uyarana yanıt olarak, merkezi sinir sisteminin kontrolü altında vücut sıcaklığımızın normalin üstüne çıkmasıdır. Ateş aslında vücudumuzun verdiği fizyolojik bir tepkidir. Hastalığımızın daha da kötüleşmesine sebep olmaz veya ileride çocuğun nörolojik anlamda bir sıkıntı yaşamasına kesinlikle sebep olmaz!

ATEŞİ NASIL ÖLÇELİM?

Ateş ölçümünde farklı rehberler olmakla birlikte pratik olarak bir ayın altında koltuk altından bir aydan büyük çocuklarda ise kulaktan ölçüm daha uygun bir yaklaşım olacaktır. Eskiden uygulanan rektal ölçümler hem hijyenik olarak uygun olmaması hem de yanlış uygulama nedeniyle anal bölgede hasar verebilme riskinden ötürü artık çok tercih etmiyoruz.

KAÇ DERECE ATEŞ KABUL EDİLİR?

Peki bu ölçümün sonucuna göre kaç derecenin üstüne ateş kabul edelim? Genel olarak hangi yöntemle ölçersek ölçelim, 38 derece ve üstü ateş olarak kabul edilmektedir. Gün içinde vücut ısısı çok değişken bir şekilde seyredebilir. 35.5 ile 36 dereceyle, 37.9 a kadar değişebilir.  Önemli olan burada bu ateşin devam edip etmediği, daha da yükselip yükselmediği, çocuğun genel durumunda aktivitesinde neşesinde bir değişiklik olup olmadığıdır. Bu konuda aceleci davranıp panik olup erken dönemde ateş düşürücü vermek çok uygun olmaz.

DİŞ ÇIKARMAK ATEŞE SEBEBP OLUR MU?

Diş çıkarma vücut ısısında bir artışa neden olabilir, fakat yapılan hiçbir çalışmada 38 derece üzerindeki ateş ile birlikte ilişkilendirilmemiştir! Dolayısıyla ateşin dişe bağlı olduğunu söylemeden önce iyi bir değerlendirme yapmak daha uygun olacaktır.

ATEŞİ NASIL TEDAVİ EDELİM?

Ateşli bir çocuğun tedavisinde amaç vücut ısısını düşürmekten ziyade çocuğun iyilik halinin, keyifsizliğinin ağrısının sızısının ve beslenme azlığını düzeltmektir. Tedavide ilk basamak iyi bir sıvı alımı, istirahat etmesini sağlamak, gerekli durumlarda da yani ateşi  39 derece üzerindeyse, şiddetli ağrısı ve huzursuzluğu varsa ateş düşürücü vermek uygun olabilir. Fakat unutulmaması gerekilen bir nokta, eğer çocuk huzurlu ve keyifli ise uyandırıp ateş düşürücü vermek gibi  bir durum söz konusu değildir.

SOĞUK UYGULAMA YAPMAK FAYDALI MI? ZARARLI MI?

Periferik soğutma yani vücudu oda ısısındaki bir suyla yıkama ya da silme şeklindeki uygulamalar özellikle acil servislerde çok sık uygulanmaktadır. Sıcak çarpması gibi uç organ hasarı riski olan durumlarda kullanmakla birlikte, öncesinde bilinen bir hastalığı olmayan, herhangi bir riski olmayan çocuklarda rutinde uygulamayı çok önermiyoruz. Fakat ateşli havale gibi ateşin tehlike oluşturabileceği bazı hastalıklarda kullanabilmekteyiz. Burada önemli olan bu nokta suyun 30 derece civarı yani oda ısısında olması, ayrıca ateş düşürücü verildikten en erken yarım saat sonra fizik soğutma uygulanması gerekir. Çünkü vücut yanlış olarak dış ortamın soğumaya başladığını düşünerek titreme ile vücut ısısını daha da artırır. Bu da istenmedik bir durum oluşturur. Aynı zamanda fizik soğutma 30 dakikadan daha uzun süre uygulanmamalıdır. İlk baştan beri hep söylediğimiz gibi, çocuğun genel durumunu ve neşesini takip etmek, istirahat ve bol sıvı alımı sağlamak ilk önceliğimiz olmalıdır!

DÖNÜŞÜMLÜ ATEŞ DÜŞÜRÜCÜ VERELİM Mİ?

Ateş düşürücüleri belli aralıklarla dönüşümlü bir şekilde uygulamanın tek başına vermeye göre bilimsel olarak bir üstünlüğü saptanmamıştır! Fakat eğer ateş 39 derecenin altına inmiyor ve dirençli seyrediyorsa, öncesinde ateşli havale gibi bir risk faktörü var ise kullanılabilmektedir. Burada önemli olan, Çocuğun sıvı alımına çok dikkat etmemiz ve parasetamol ve ibuprofen gibi ilaçları 4 saatten daha erken vermememiz gerekmektedir.

İLAÇ DIŞI YÖNTEMLER NELERDİR?

Ateşli bir çocukta uygulayabileceğimiz ilaç dışı yöntemler; oda ısısını düşürmek olabilir. Ortalama 22-25 derece bir oda ısısı eğer çocuğu rahatsız etmiyorsa uygun olabilir. Bunun dışında hava akımı sağlayan bir fan da kullanabiliriz. Fizik soğutma dediğimiz uygulamanın ne zaman faydalı olabileceğini daha önce anlatmıştık; bunun dışında, çocuk eğer titriyorsa ve üşüme belirtisi gösteriyorsa ince bir battaniye ile örtülmesi uygulan olacaktır. Aynı zamanda çocukların yüksek ateşte parmak uçları, ayak uçları, burun gibi uç kısımları soğumaya başlar ve hatta küçük bebeklerde morarma bile olabilir. Dolayısıyla bu uç kısımları ısıtmamız önemli olup vücudun soyulup parmak uçlarının ve ayaklarının çorap ve eldivenler ile ısıtılması çok önem arz etmektedir.

Genel olarak özetlersek, bizim tedavideki amacımız ateşi düşürmekten ziyade çocuğun konforunu, huzurunu, uyku düzenini, beslenmesini biraz daha normal hale getirmektir. Hidrasyon yani ağızdan sıvı alımı ateşte ilk basamakta çok önem arz etmektedir. Ortam ısısının düşürülmesi aynı zamanda soğutucu bir fan kullanılması yararlı olabilmektedir. Bunlara rağmen ateşi yükselmeye devam ediyorsa ateş düşürücü ilaçlar verilebilir. İlk tercihimiz tek bir ilaç kullanılması yönündedir, fakat riskli bir durum varsa yani önceden ateşli havale gibi bir durum geçirdiyse, ateşi dirençli bir şekilde devam ediyorsa 4 saatten erken olmamak üzere ateş düşürücüler geri dönüşümlü bir şekilde kullanabilmektedir. Fizik soğutmada yine bu gibi riskli durumlarda uygulayabileceğiniz yaklaşımlardan biridir.

Önemli olan çocuğun eğer ateşi 5 günden uzun sürüyorsa, genel durumu giderek kötüleşmeye başlıyorsa, ateşi daha da dirençli almaya başlıyorsa mutlaka yeniden değerlendirip ona göre tedavisini baştan düzenlemek gerekmektedir.